زمان تقریبی برای مطالعه: 9 دقیقه

‌

صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) گزینه‌ای ایده‌آل برای سرمایه‌گذاران مبتدی محسوب می‌شوند. این ابزارهای مالی مزایای متعددی دارند، از جمله:

• نسبت هزینه پایین
• تنوع آنی (Instant Diversification)
• گزینه‌های متعدد سرمایه‌گذاری

برخلاف برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، معمولاً برای خرید واحدهای ETF به حداقل سرمایه‌گذاری کمتری نیاز است؛ بنابراین لازم نیست برای شروع سرمایه‌گذاری فرد بسیار ثروتمندی باشید.

در ادامه، هفت استراتژی برتر برای معامله با ETF‌ها معرفی می‌شود که می‌توانید آن‌ها را بر اساس اهداف خود و میزان تحمل ریسک تان تنظیم کنید.

سرمایه‌گذاری دوره‌ای (Dollar-Cost Averaging)

سرمایه‌گذاری دوره‌ای یا (Dollar-Cost Averaging(DCA به خرید مقدار ثابتی از یک دارایی در دوره‌های زمانی مشخص (مثلاً هر ماه) اشاره دارد، بدون اینکه نوسان قیمت دارایی در هر مقطع تاثیری بر تصمیم خرید داشته باشد. به جای آنکه سعی کنید زمان ورود به بازار را پیش‌بینی کنید، با این روش طی زمان، موقعیت خود را به‌تدریج می‌سازید و هزینه خریدتان در بلندمدت به‌صورت میانگین رقابتی خواهد بود.

• مناسب برای مبتدیان: به‌ویژه افرادی که به‌تازگی وارد بازار کار شده‌اند و ماهیانه مبالغ محدودی برای سرمایه‌گذاری کنار می‌گذارند.
• مزایای اصلی DCA:
  1. کاهش ریسک: خرید تدریجی باعث می‌شود در دوره‌های مختلف قیمتی وارد شوید و اثر شوک‌های ناگهانی بازار کاهش یابد.
  2. محافظت در برابر نوسانات کوتاه‌مدت: خرید در قیمت‌های متنوع، میانگین هزینه‌تان را متعادل می‌کند.
  3. ایجاد انضباط مالی: سرمایه‌گذاری منظم به شما کمک می‌کند عادت “اول به خود پرداخت کردن” را تقویت کنید.
  4. کسب سود بیشتر در طول زمان: وقتی قیمت پایین‌تر است، واحدهای بیشتری می‌خرید و وقتی قیمت بالاتر می‌رود، واحدهای کمتری. در درازمدت، این استراتژی می‌تواند بازدهی مناسبی داشته باشد.

تخصیص دارایی (Asset Allocation)

تخصیص دارایی عبارت است از تقسیم سرمایه بین طبقات مختلف دارایی مانند سهام، اوراق قرضه و وجه نقد، به‌طوری‌که افت ارزش در یک بخش، تاثیر شدید بر کل سرمایه‌گذاری نگذارد. ETFها، به دلیل حداقل سرمایه‌گذاری پایین و تنوع بالقوه، اجرای این استراتژی را برای مبتدیان آسان‌تر می‌کنند.

• مثال‌های ساده بر اساس سن و شرایط زندگی:
  • دهه ۲۰ زندگی: ممکن است تا ۱۰۰٪ سرمایه در ETFهای سهامی قرار گیرد؛ چرا که فاصله زمانی زیادی تا بازنشستگی دارید و ظرفیت پذیرش ریسک بالاتر است.
  • دهه ۳۰ زندگی: با تغییر شرایط مانند تشکیل خانواده، می‌توان ترکیبی محافظه‌کارانه‌تر در نظر گرفت؛ مثلاً ۶۰٪ در ETFهای سهامی و ۴۰٪ در ETFهای اوراق قرضه تا در صورت افت بازار، زیان کمتری تجربه شود.

تنوع ETFها

بسیاری از ETFها به‌صورت ذاتی تنوع دارند؛ برای نمونه، یک ETF که شاخص وسیعی مانند S&P 500 را دنبال می‌کند، شامل سهام شرکت‌های متنوعی است. با این حال، برخی از ETFها بر صنایع خاصی متمرکز می‌شوند (مانند فناوری یا انرژی) و در صورت رکود در آن صنعت، ممکن است ریسک بالاتری داشته باشند.

ETFهای بیت‌کوین و اتریوم چیستند و چگونه کار می‌کنند؟

معامله نوسانی (Swing Trading)

معامله نوسانی به استفاده از نوسانات چند روزه تا چند هفته‌ای قیمت سهام یا سایر دارایی‌ها (ارز، کالا و …) اشاره دارد. در این رویکرد:

• معاملات کوتاه‌مدت (چند روزه) یا میان‌مدت (چندهفته‌ای) انجام می‌دهید.
• هدف، شناسایی روندهای کوتاه‌مدت یا میان‌مدت بازار است؛ نه معاملات بسیار سریع روزانه.

مزیت ETFها برای معاملات نوسانی:

• تنوع: به دلیل داشتن سبدی از سهام یا دارایی‌ها، احتمال نوسان‌های شدید کمتر است.
• اسپرد پایین: اختلاف قیمت خرید و فروش معمولاً کمتر است و هزینه‌های معاملاتی کاهش می‌یابد.
• دسترسی به بخش‌ها و طبقات دارایی متعدد: امکان انتخاب ETF متناسب با دانش یا علاقه شخصی.

همچنین در یک بازار صعودی، ETFها معمولاً به اندازه تک‌سهم‌ها دچار نوسانات شدید نمی‌شوند و در بازار نزولی نیز اغلب افت کمتری را تجربه می‌کنند.

چرخش بخشی (Sector Rotation)

چرخش بخشی یعنی تشخیص تغییرات مهم اقتصادی و انتقال سرمایه به بخش‌هایی که احتمال می‌دهید در چرخه بعدی رشد کنند. این رویکرد به‌ویژه برای سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند با تغییرات کلان اقتصادی همگام باشند، می‌تواند جذاب باشد.

• مثال:
  فرض کنید در بخش بیوتکنولوژی (iShares Biotechnology ETF – IBB) سرمایه‌گذاری کرده‌اید. اگر نشانه‌های رکود اقتصادی را مشاهده کنید، شاید ترجیح دهید سود خود را برداشت کرده و سرمایه را به بخش‌های دفاعی‌تر مانند کالاهای مصرفی منتقل کنید؛ مثلاً The Consumer Staples Select Sector SPDR Fund.
• ریسک‌ها و هزینه‌ها:
  • زمان‌بندی چرخه‌های اقتصادی آسان نیست و ممکن است پیش‌بینی غلط، زیان قابل توجهی به همراه داشته باشد.
  • معاملات پی‌درپی می‌تواند هزینه‌های معاملاتی و مالیاتی شما را افزایش دهد.

فروش استقراضی (Short Selling)

فروش استقراضی به معنای فروش سهام یا دارایی‌ای است که ابتدا از کارگزار قرض گرفته می‌شود؛ سپس اگر قیمت کاهش یابد، سرمایه‌گذار با خرید مجدد سهم در قیمت پایین‌تر و بازگرداندن آن به کارگزار، سود می‌برد. در صورت افزایش قیمت، فروشنده استقراضی ضرر خواهد کرد؛ بنابراین این روش همواره پرریسک تلقی می‌شود.

• فروش استقراضی ETFها:
  در مقایسه با سهام تکی، احتمال وقوع پدیده‌ی Short Squeeze در ETFها کمتر است؛ چرا که یک سبد از دارایی‌های مختلف هستند و کمتر پیش می‌آید همه‌ی اجزای آن‌ها به یک‌باره با تقاضای خرید سنگین مواجه شوند.
• توصیه برای مبتدیان:
  اگر در بازار تازه‌کار هستید، از فروش استقراضی ETFهای معکوس اهرمی (۲× یا ۳×) پرهیز کنید. این ETFها نوسانات دو برابر یا سه برابر معکوس یک شاخص را هدف می‌گیرند و ریسک فوق‌العاده بالایی دارند.

ETF ها: مسیر سریع، متنوع و هوشمند به دنیای سرمایه‌گذاری

شرط‌بندی بر روی روندهای فصلی (Betting on Seasonal Trends)

برخی کالاها یا بازارها در مقاطع خاصی از سال، الگوهای تکرارشونده‌ای نشان می‌دهند. معامله‌گران می‌توانند از طریق ETFهای مرتبط، روی این روندهای فصلی سرمایه‌گذاری کنند.

• مثال‌های رایج:
  • “در ماه مِی بفروش و برو” (Sell in May and Go Away): آمار نشان می‌دهد بورس ایالات متحده عموماً از ماه مه تا اکتبر عملکرد ضعیف‌تری دارد و از نوامبر تا آوریل قوی‌تر ظاهر می‌شود.
  • روند فصلی طلا: به‌دلیل تقاضای بالای طلا در هند برای جشن‌های دیوالی و فصل عروسی‌ها، معمولاً قیمت طلا در سپتامبر و اکتبر رشد بیشتری دارد.
• نحوه استفاده:
  • ممکن است در اواخر آوریل یک ETF شاخص سهام (مثلاً SPDR S&P 500) را بفروشید (یا استقراضی کنید) و در اواخر اکتبر دوباره بخرید.
  • برای طلا می‌توانید در اواخر تابستان واحدهای یک ETF طلا (مانند SPDR Gold Trust – GLD) را خریداری کرده و پس از یکی دو ماه بفروشید.
• نکته مهم: روندهای فصلی همیشه ثابت نیستند و گاهی معکوس می‌شوند. حتماً از ابزارهای مدیریت ریسک، نظیر دستورهای توقف‌ضرر (Stop-Loss Orders)، استفاده کنید.

پوشش ریسک (Hedging)

گاهی حتی یک سرمایه‌گذار مبتدی نیز ممکن است به‌طور ناگهانی یک پرتفوی بزرگ (مثلاً به ارث‌رسیده) در اختیار داشته باشد و بخواهد در برابر افت ارزش آن محافظت کند. پوشش ریسک یا Hedging برای چنین شرایطی کارآمد است.

• مثال ساده:
  فرض کنید پرتفویی بزرگ از سهام بلوچیپ ایالات متحده دارید و نگران سقوط بازار هستید. راه‌حل کلاسیک، خرید “اختیار فروش (Put Option)” است. اما اگر با معاملات آپشن آشنایی ندارید، می‌توانید با ایجاد یک موقعیت فروش در ETFهای بزرگی مانند SPDR S&P 500 یا SPDR Dow Jones Industrial Average، افت احتمالی بازار سهام را پوشش دهید.
• نتیجه:
  اگر بازار ریزش کند، سود حاصل از موقعیت فروش در ETF بخشی از زیان پرتفوی اصلی را جبران می‌کند. البته در صورت صعود بازار، بخشی از سود سهام بلوچیپ شما با زیان در پوزیشن فروش خنثی می‌شود. اما در مجموع، این روش پوشش ریسک برای مبتدیان ساده‌تر از یادگیری استراتژی‌های پیچیده آپشن است.

پرسش‌های متداول

۱. آیا تمامی ETFها متنوع هستند یا برخی بر بخش‌های خاص تمرکز دارند؟
بسیاری از ETFها بر شاخص‌های گسترده (نظیر S&P 500) متمرکزند و تنوع بالایی دارند. بااین‌حال، برخی دیگر بر صنایع یا موضوعات خاص (مثل فناوری یا انرژی‌های پاک) تمرکز می‌کنند و سطح تنوعشان کمتر است. پیش از خرید، حتماً ترکیب دارایی و هدف آن ETF را بررسی کنید.

۲. نقش شاخص‌محوری (Index Tracking) در ETFها چیست؟
اکثر ETFها مدیریت منفعلانه دارند و هدفشان تکرار عملکرد یک شاخص خاص است. به این فرآیند “شاخص‌محوری” می‌گویند. ETFها سعی نمی‌کنند بازار را شکست دهند، بلکه صرفاً بازدهی مشابه آن شاخص را فراهم می‌کنند.

۳. آیا سرمایه‌گذاری در ETF پیامدهای مالیاتی دارد؟
بله. هنگام توزیع سود سرمایه (Capital Gain Distributions) یا فروش واحدهای ETF، ممکن است مشمول مالیات شوید. بااین‌حال، در مقایسه با برخی صندوق‌های فعال، ETFها اغلب کارایی مالیاتی بالاتری دارند. به‌علاوه، می‌توانید زمان فروش واحدها را مطابق با استراتژی مالیاتی خود تنظیم کنید.

۴. آیا می‌توان از ETFها برای استراتژی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت استفاده کرد؟
بله.

• استراتژی‌های کوتاه‌مدت: برای سفته‌بازی یا معاملات تاکتیکی (مثلاً بهره‌برداری از روندهای فصلی یا نوسانی).
• استراتژی‌های بلندمدت: برای سرمایه‌گذاری با افق زمانی چند ساله؛ به عنوان پایه‌ای برای ساخت یک پرتفوی متنوع و پایدار.

جمع‌بندی

استراتژی‌هایی که برای سهام تکی به‌کار می‌روند، اغلب به‌راحتی در حوزه ETFها قابل اجرا هستند. در واقع، بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند ETF را به‌دلیل تنوع ذاتی و نوسان کمتر جایگزین سهام منفرد کنند.

• اگر مبتدی هستید:
  1. ابتدا اهداف مالی و افق زمانی خود را مشخص کنید.
  2. میزان تحمل ریسک خود را بشناسید.
  3. تعیین کنید هر ماه چه مقدار می‌توانید برای سرمایه‌گذاری کنار بگذارید.
  4. یک یا چند ETF متناسب با اهداف و سبد دارایی‌تان انتخاب کنید.

با گذشت زمان و افزایش دانش و تجربه، می‌توانید استراتژی‌های پیچیده‌تری مانند معامله نوسانی، فروش استقراضی، چرخش بخشی یا پوشش ریسک را در سبد خود بگنجانید. اما در ابتدا، انتخاب استراتژی‌هایی نظیر سرمایه‌گذاری دوره‌ای و تخصیص دارایی می‌تواند ساده‌ترین و کم‌ریسک‌ترین مسیر برای ورود به دنیای ETFها باشد.